İlkokulu Dubai Amerikan Kolejinde okuyan çocuklarımın karnelerinde fevri yönlerinin olup olmadığını değerlendirirlerdi. Periyodik olarak yaptığımız öğretmen ve ebeveyn günü toplantılarında da özellikle çocuklarda fevri olmaları ile ilgili dikkat çeken bir durum varsa bize iletirlerdi. Kızım fevrilik kategorisinde fevri olmadığına dair iyi not alırken oğlum genelde o kategoride sorun yaşardı.

Pek neydi bu fevrilik?

Fevri olmak düşünce ve davranışların düşünülmeden aniden ve kontrolsüz bir şekilde ortaya çıkması durumudur. İngilizcede impulsif davranışlar olarak geçen fevrilik, genellikle sonuçlarını düşünmeden anlık isteğin veya dürtünün etkisi altında gerçekleşir. Bu tür davranışlar, planlama yapmadan veya sonuçları düşünmeden hareket etmek olarak tanımlanabilir.

Fevrilik özellikle stres, öfke, üzüntü gibi duygusal durumlar, madde kullanımı veya bağımlılık, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, bipolar bozukluk, borderline kişilik bozukluğu gibi bazı psikiyatrik durumlarda ortaya çıkabilir.

Fevriliği, sizlere seminerime gelen bir katılımcımın deneyiminden vereceğim bir örnek ile anlatmak istiyorum.

Günün stresli bir iş günüydü ve Selim iş yerinden çıkıp şehrin kalabalık trafiği ile boğuştuktan sonra yorgun bir şekilde evine doğru ilerledi. İşyerindeki ani değişiklikler ve beklemediği durumlar, Selim’in her zamanki sakin ve düzenli yaşam tarzını sarsmıştı. Evine ulaştığında, kapıyı açar açmaz bir sorunla karşılaştı. 7 ve 9 yaşındaki olan iki oğlu kavga ediyorlardı ve anneleri de onlara bağırıyordu. Selim’in eve geldiğini fark ettiği anda eşi Emel Selim’e iki oğlunu şikâyet etmeye başladı. Evin içindeki kavga ve karmaşa, Selim’in sinirlerini zorlamaya başlamıştı. Bir anda sigortaları attı ve düşünmeden odada bulunan her şeyi rastgele fırlatmaya başladı. Yastıklar, kitaplar ve eşyalar havada uçuşuyordu. Selim, bu ani patlamadan sonra etrafına baktığında evin içindeki yıkımın yalnızca fiziksel değil duygusal bir durumu da yansıttığını fark etti. İş stresi, kişisel zorluklar ve beklentiler, Selim’i bu fevri patlamaya sürüklemişti. Selim o gece sinirli bir şekilde, kimse ile konuşmadan yatağa gitti ama içi çok huzursuzdu. Sabah kalktığında kendisini iyi hissetmiyordu ve geceki öfke patlaması yüzünden utanç duyuyordu. Bu fevri davranışın ardındaki gerçek nedenleri anlamaya karar verdi. Bir arkadaşının tavsiyesi üzerine, The Work yöntemini keşfetti ve seminerlerimize katılmaya başlayarak içsel sorgulama ile duygusal durumlarını anlamaya başladı.

The Work nasıl işliyor?

Selim kendisini kızdıran her bir durum üzerinden The Work yöntemine ait 4 soru sorup onu, üzen, stres veren durumları bularak o durumlar ile ilgili düşünce ve hikayelerini tanımladı. Sonra stres veren düşünce ve inançlarına körü körüne inanmak yerine onlara doğruluk testi vermeye ve sorgulamaya başladı. Gerçekten inandığı düşünce doğru muydu? Bu düşünceye inandığı zaman kim oluyor, nasıl davranıyor ve hangi duyguları deneyimliyordu? Başkalarına nasıl davranıyordu? O durumda inandığı olumsuz düşünceye inanmasa kim olur, nasıl davranır ve hangi duyguları hissederdi?  Acı çekmesinin, öfkesinin, şiddet dolu bir insan olmasının sebebi gerçekte olan mı yoksa Selim’in gerçekte olan durum hakkındaki yazdığı hikâye veya yüklediği anlam mıydı? İnandığı düşünce dışında acaba başka olasılıklar da olabilir miydi?

Selim’in The Work yönteminin 4 temel sorusu şöyleydi:

1. İnandığım düşünce doğru mu?
2. Gerçekten doğru olduğundan emin olabilir miyim?
3. Düşünceye inandığımda kim oluyor ve nasıl davranıyorum?
4. İnanmadığımda kim olur, ne hisseder ve nasıl davranırdım?

Her soruyu sormak, Selim’in düşünce süreçlerini sorgulamasına ve derinlemesine düşünmesine yardımcı oldu. “The Work” yöntemi, Selim’in fevri davranışının altında yatan duygusal nedenleri anlamasına ve bu nedenlere karşı daha bilinçli bir şekilde yaklaşmasına yardımcı oldu. Zamanla Selim, duygusal tepkilerini kontrol etmekte ve olumlu bir bakış açısı geliştirmekte daha başarılı oldu. Evine döndüğünde veya iş yerinde karşılaştığı durum her ne olursa olsun daha sakin ve düşünülmüş bir tutum sergiledi. Fevri olan yönü, Selim’in içsel keşif ve sorgulama ile başa çıkma sürecinde bir dönüm noktasına dönüştü.

Hepimiz zaman zaman fevri olmayı deneyimlemiş olabiliriz. Fevri olduktan sonra da keşke yapmasaydım diye düşünüp pişman olmuş da olabiliriz. İyi haber şu ki fevri olmanın kurbanı olmak zorunda değiliz ve bu durumu farkındalık ile yönetebiliriz.

Rehber Olabilecek Bazı Stratejiler

Fevri davranışları kontrol etmek ve üstesinden gelmek için şu stratejileri düşünebilirsiniz:

• Duygusal Farkındalık (Mindfulness): Duygusal farkındalık teknikleri, anlık duygularınızı ve düşüncelerinizi tanımanıza ve kontrol etmenize yardımcı olabilir. Fevri olmanıza neden olan düşünceyi farkına varıp üzerinde The Work sorgulama tekniğini kullanarak kendinizi fevriliğe neden olan düşüncenin etkisinden özgür kılabilirsiniz.
• Planlama ve Hedef Belirleme: Anlık dürtülere karşı koyabilmek için önceden planlama yapmak ve hedefler belirlemek önemlidir.
• Duygusal Regülasyon Becerileri: Duygusal durumlarla başa çıkma becerileri geliştirmek, impulsiyeti azaltabilir. Bu, derin nefes alma, meditasyon gibi teknikleri içerebilir.
• Bağımlılıkları Kontrol Altına Alma: Bağımlılık yapan maddelerden veya davranışlardan kaçınmak, fevriliği yönetmeye yardımcı olabilir.
• İletişim Becerileri Geliştirme: Duygularınızı ve düşüncelerinizi etkili bir şekilde ifade etmek, anlık tepkilere karşı koymanıza yardımcı olabilir.
• DEHB veya Diğer Sağlık Sorunları İçin Profesyonel Yardım: Eğer fevrilik, DEHB veya diğer sağlık sorunlarından kaynaklanıyorsa, bir sağlık profesyoneliyle görüşmek faydalı olabilir.
• Davranış Terapisi: Bilişsel davranışçı terapi (CBT) gibi terapötik yaklaşımlar, fevrilik ile başa çıkmada etkili olabilir.

Unutmayın ki herkes zaman zaman fevri davranışlar sergileyebilir ancak bu davranışlar sürekli sorunlara neden oluyorsa veya yaşam kalitesini etkiliyorsa profesyonel yardım almak önemlidir. Bir uzmana başvurmak, fevrilik davranışları anlamak ve yönetmek konusunda daha fazla rehberlik sağlayabilir.

Sevgi ile kalın,
Feza Karakaş

©mümkün dergi

Yasal Uyarı: Yayınlanan köşe yazısı/haberin tüm hakları Yuka Ajans Yay. ve Org. Tic. Ltd. Şti.’ye aittir. Köşe yazısı/haberin tamamı ya da bir kısmı kaynak gösterilmesi ve/veya habere aktif link verilmesi halinde dahi kesinlikle kullanılamaz.
Ayrıntılar için lütfen tıklayınız.