İnsanoğlu, varoluşundan bu yana dışarıdan gelen onay ve geri bildirimlerle kendi değerini anlamaya çalıştı. Psikolojide buna onaylanma ihtiyacı denir. Bu, Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerarşisi’nde de “ait olma” ve “saygı görme” basamaklarında yer alan doğal bir gereksinimdir. Eskiden bu onayı yalnızca ailemizden, arkadaşlarımızdan veya çevremizden beklerken; günümüzde sosyal medya bu ihtiyacın yeni sahnesi haline geldi. Özellikle sosyal medyada Instagram’da,You tube’da gönderilerimizin aldığı beğeni sayısı, farkında olmadan “değerimizin ölçüsü” gibi algılanmaya başladı. Peki, bu algı ne kadar doğru? Bir insanın değeri gerçekten dijital dünyadaki birkaç sayıya indirgenebilir mi?
ONAYLANMA İHTIYACININ PSIKOLOJISI
Psikolojiye göre insanın dışarıdan onaylanma ihtiyacı üç temel nedene dayanır:
- Kimlik Arayışı: “Ben kimim?” sorusuna dışarıdan gelen geri bildirimlerle cevap aramak.
- Aidiyet: Kabul görme ve bir topluluğun parçası hissetme arzusu.
- Öz saygı: Kendini değerli ve yeterli hissetme gereksinimi.
Beğeni sayısı düşük olduğunda, zihnimiz hemen yorum yapmaya başlar: “Demek ki insanlar beni önemsemiyor. Paylaştığım şey değersiz olmalı. Ben yeterince iyi değilim.”
Bu düşünceler zamanla kaygıya, özgüven düşüklüğüne ve değersizlik duygusuna dönüşebilir. Nitekim yapılan araştırmalar, sosyal medya onayına bağımlı olmanın depresyon ve anksiyete riskini artırdığını gösteriyor.
2. Zihin – Duygu – Beden Üçgeni
Beğeni sayısı az olduğunda, yalnızca zihinsel değil, duygusal ve bedensel tepkiler de ortaya çıkar:
Zihin: “Beğenilmedim, değerli değilim” düşünceleri üretir.
Duygu: Hüzün, öfke, kıskançlık, endişe ortaya çıkar.
Beden: Omuzların düşmesi, mide ağrısı, baş ağrısı, gerginlik ya da aşırı yeme davranışı görülebilir.
Bu durumun uzun vadede ruhsal ve bedensel sağlığa zarar verdiği bilimsel olarak kanıtlanmıştır.
3. Değer Algısını İçselleştirmek
Gerçek değer, dışarıdan gelen beğeni sayılarında değil, içeriden gelen öz kabul ve öz şefkatte gizlidir. Eğer kişinin kendi iç dünyasında güçlü bir değer algısı yoksa, dışarıdan gelen her olumlu ya da olumsuz tepki ruh halini belirler. Bu da insanı bir salıncakta gibi sürekli yukarıya veya aşağıya savurur.
Diyelim ki büyük bir heyecanla, günlerce emek vererek bir içerik paylaştınız. Sizce çok anlamlıydı, içtenlikle hazırlamıştınız. Ama beklediğiniz kadar beğeni gelmedi. Eğer bu noktada değer algınızı dışarıya bağladıysanız moraliniz bozulur, öfke ya da hayal kırıklığı yaşarsınız. Fakat içselleştirilmiş bir değer algınız varsa aynı duruma farklı tepki verebilirsiniz:
– Beğeni sayısı düşük olabilir ama bu, içeriğimin değersiz olduğu anlamına gelmez.
– Ben bu paylaşımı samimiyetle yaptım ve biliyorum ki belki bir kişi bile okusa, onun hayatına dokunabilir. Kendi değerim bir rakamla ölçülemez. Benim değerim, içtenliğim ve katkımda gizli.
Nasıl Başa Çıkılır?
Bu farkındalığı güçlendirmek için şu yöntemleri deneyebilirsiniz:
Düşünceyi yakala: “Az beğeni = değersizim” gibi bir düşünce belirdiğinde bunu fark edin ve durdurun.
Yeniden çerçevele: Düşünceyi olumlu bir şekilde değiştirin: “Beğeni sayısı değil, samimiyetim değerimi belirler.”
Nefes ve beden farkındalığı: O an bedeninizdeki gerginliği fark edin. Derin bir nefes alıp omuzlarınızı gevşetin.
Amaca odaklan: Kendinize şunu hatırlatın: “Ben bu paylaşımı birilerine faydalı olsun diye yaptım. Eğer tek bir kişiye bile ilham verdiyse görevini yerine getirdi.”
İçsel şefkat: Kendinize nazik olun. “Elimden gelenin en iyisini yaptım, bu yeterli.” demeyi alışkanlık haline getirin.
Psikoloji literatüründe bu yaklaşım “öz-şefkat pratiği” olarak tanımlanır. Araştırmalar, öz-şefkat geliştiren kişilerin daha yüksek yaşam tatmini yaşadığını ve dışarıdan gelen olumsuz geri bildirimlere karşı daha dirençli olduklarını gösteriyor.
Beğeni sayısı bir rakamdır, sizin değerinizin ölçüsü değil. Gerçek değeriniz, ne kadar içten, samimi ve faydalı olduğunuzla ilgilidir. Eğer bir paylaşımınız yalnızca tek bir insana bile ilham oluyorsa amacına ulaşmıştır. Değerinizi dışarıda değil, içerinizde arayın. Motivasyonunuzu başkalarının parmak hareketinden değil, kendi ışığınızdan alın.
Unutmayın: En yüksek beğeni, içinizden gelen beğenidir. Kendi yolunuza, kendi sesinize, kendi ışığınıza inanın. Bir insanın değeri, başkalarının gözündeki yansımasıyla değil; kendi kalbinde hissettiği ışıkla ölçülür.
©mümkün dergi
Yasal Uyarı: Yayınlanan köşe yazısı/haberin tüm hakları Yuka Ajans Yay. ve Org. Tic. Ltd. Şti.’ye aittir. Köşe yazısı/haberin tamamı ya da bir kısmı kaynak gösterilmesi ve/veya habere aktif link verilmesi halinde dahi kesinlikle kullanılamaz.
Ayrıntılar için lütfen tıklayınız.
