Hayat belirsizliklerle ve geleceğe dair endişelerle doludur. Pek çok şey kontrolünüz dışında kalsa da zihniyetiniz, zor durumlarla başa çıkmanın ve bilinmeyenle güvenle yüzleşmenin anahtarıdır.

Belirsizlik her yerde, hiçbir zaman bugünkü kadar olmadı. İster küresel bir salgınla ister ekonomiyle ister mali durumunuzla, sağlığınızla ve ilişkilerinizle ilgili olsun, hayatta sizi bekleyen şeylerin çoğu belirsizliğini koruyor. Ancak insanoğlu olarak güvenliği arzuluyoruz. Kendimizi güvende hissetmek, yaşamlarımız ve refahımız üzerinde kontrol sahibi olmak istiyoruz. Korku ve belirsizlik, hayatınızın gidişatı konusunda kendinizi stresli, endişeli ve güçsüz hissetmenize neden olabiliyor. Sizi duygusal olarak tüketip yarının ne getirebileceğine dair sonsuz “eğer olursa” ve en kötü senaryolardan oluşan aşağıya doğru giden bir sarmalda tuzağa düşürebiliyor.

Hayatta belirsizliğe ne kadar tahammül edebileceğimiz konusunda hepimiz farklıyız. Bazı insanlar risk almaktan ve öngörülemeyen hayatlar yaşamaktan hoşlanırken diğerleri hayatın rastlantısallığını son derece üzücü buluyor. Ama hepimizin bir sınırı var. Belirsizlik ve endişe nedeniyle bunalmış hissediyorsanız yalnız olmadığınızı bilmek önemli çünkü çoğumuz aynı gemideyiz. Ne kadar çaresiz ve umutsuz hissederseniz hissedin, kontrol edilemeyen durumlarla daha iyi başa çıkmak, endişenizi hafifletmek ve bilinmeyenle daha güvenle yüzleşmek için atabileceğiniz adımlar olduğunun farkına varmak da önemli.

BELİRSİZLİKLE BAŞA ÇIKMAYI ÖĞRENMEK

Her ne kadar bunu kabul etmek istemesek de belirsizlik hayatın doğal ve kaçınılmaz bir parçasıdır. Yaşamlarımızla ilgili çok az şey sabit veya tamamen kesindir ve birçok şey üzerinde kontrolümüz olmasına rağmen başımıza gelen her şeyi kontrol edemeyiz. Coronavirus pandemisinin gösterdiği gibi hayat çok hızlı ve öngörülemez bir şekilde değişebilir. Bir gün her şey yolundayken ertesi gün aniden hastalanırsınız, işinizi kaybedersiniz ya da kendinizi sofraya yemek koymakta ya da ailenizin geçimini sağlamakta zorlanırken bulursunuz.

Tüm bu belirsizlikle başa çıkmak için çoğumuz, geleceği tahmin etmeye ve kötü sürprizlerden kaçınmaya çalışmak için endişelenmeyi bir araç olarak kullanırız. Endişelenmek, belirsiz koşullar üzerinde bir miktar kontrolünüz varmış gibi görünmenize neden olabilir. Sorunlarınıza çözüm bulmanıza veya sizi en kötüsüne hazırlamanıza yardımcı olacağına inanabilirsiniz. Belki bir sorun üzerinde yeterince uzun süre uğraşırsanız her olasılığı düşünürseniz veya çevrimiçi her görüşü okursanız bir çözüm bulabilir ve sonucu kontrol edebilirsiniz.

Ne yazık ki bunların hiçbiri işe yaramıyor. Kronik endişe, kontrol edilemeyen olaylar üzerinde size daha fazla kontrol sağlamaz; sadece sizi anın tadını çıkarmaktan mahrum eder, enerjinizi tüketir ve sizi geceleri uyanık tutar. Ancak belirsizlikle başa çıkmanın daha sağlıklı yolları var ve bu da zihniyetinizi değiştirmekle başlıyor. Rehber olabilecek birkaç çözümden bahsedelim.

Kontrol edebileceğiniz şeyler üzerinde harekete geçin

Şu anda hayata dair pek çok şey belirsiz ve pek çok şey kontrolünüz dışında kalıyor. Ancak bir virüsün yayılmasını, ekonominin iyileşmesini veya gelecek hafta maaş çekiniz olup olmayacağını kontrol edemeseniz de tamamen güçsüz değilsiniz. Korkularınız veya kişisel koşullarınız ne olursa olsun, kontrol edilemeyen şeyler hakkında endişelenmek yerine, zihninizi kontrolünüz altında olan yönler üzerinde harekete geçmeye yeniden odaklamaya çalışın.

Örneğin, bu zor dönemde işinizi veya gelirinizi kaybettiyseniz çevrimiçi iş aramaya, özgeçmiş göndermeye veya kişilerinizle ağ kurmaya ne kadar enerji harcayacağınız üzerinde kontrol hâlâ sizdedir. Benzer şekilde, sağlığınız veya yeni teşhis konusunda endişeleriniz varsa, stres seviyenizi düşürerek, destek için sevdiklerinize ulaşarak ve belirtilerinizi yöneterek yine de harekete geçebilirsiniz. Sorunun bu şekilde kontrol edebileceğiniz yönlerine odaklanarak etkisiz endişe ve derin düşünmekten aktif sorun çözmeye geçiş yapacaksınız. Elbette tüm koşullar farklıdır ve bazı durumlarda kontrol edebileceğiniz tek şeyin tutumunuz ve duygusal tepkiniz olduğunu görebilirsiniz.

Duygularınızla aktif olarak ilgilenin

Koşullar kontrolünüz dışında olduğunda korku ve olumsuz duygulara kapılmak kolaydır. Duygularınızı saklamanın, cesur bir yüz sergilemeye çalışmanın veya kendinizi olumlu olmaya zorlamanın en iyi sonucu sağlayacağını düşünebilirsiniz. Ancak duygularınızı inkâr etmek veya bastırmak yalnızca stresi ve kaygıyı artıracak ve sizi depresyona veya tükenmişliğe karşı daha savunmasız hale getirecektir. Bir durumla ilgili başka hiçbir şey yapamıyorsanız en olumsuz ve korku dolu olanlarla bile aktif olarak duygularınızla yüzleşebilirsiniz. Belirsizliği bu şekilde deneyimlemenize izin vermek, stresi azaltmanıza, koşullarınızı daha iyi kabul etmenize ve zorluklarla uğraşırken bir huzur duygusu bulmanıza yardımcı olabilir.

Kesinlik ihtiyacınıza meydan okuyun

Belirsizlik ve değişim hayatın kaçınılmaz bir parçası olsa da çoğu zaman bunların getirebileceği rahatsızlıklarla baş etmeye yönelik davranışlar benimseriz. Olası her senaryo hakkında endişelenmenin yanı sıra şunlar üzerine düşünebilirsiniz.

• Başkalarından aşırı derecede güvence istemeyi bırakın. Hayatınızdaki belirsizliği ortadan kaldırmak için sürekli olarak arkadaşlarınıza veya sevdiklerinize doğru kararı verip vermediğinizi sorarsınız, sürekli olarak çevrimiçi bilgi araştırırsınız veya uzman tavsiyesi ararsınız.
• İnsanları mikro düzeyde yönetin. İşyerinde veya evde görevleri başkalarına devretmeyi reddediyor olabilirsiniz. Davranışlarını sizin için daha öngörülebilir kılmak için etrafınızdaki insanları değişmeye zorlamayı bile deneyebilirsiniz.
• Erteleyerek karar vermeyerek kaçınılmaz olarak ortaya çıkan belirsizlikten kaçınmayı umarsınız. Kötü şeylerin olmasını önlemek amacıyla harekete geçmeyi geciktirmenin veya ertelemenin hatta belirli durumlardan hep birlikte kaçınmanın yollarını bulacağınızı düşünüyor olabilirsiniz.
• Bir şeyleri tekrar tekrar kontrol ediyor olabilirsiniz. Güvende olduklarından emin olmak için ailenizi, arkadaşlarınızı veya çocuklarınızı tekrar tekrar arar veya mesaj atarsınız. E-postaları, metinleri veya formları göndermeden önce kontrol edip yeniden kontrol edersiniz; geleceğin öngörülebilirliği üzerinde etkisi olabilecek hiçbir şeyi kaçırmadığınızdan emin olmak için listeleri iki kez kontrol edersiniz.
• Belirsizliği kabul etmeyi öğrenin. Hayatınızdaki şüpheyi ve değişkenliği ortadan kaldırmak için ne kadar çabalarsanız çabalayın, gerçek şu ki zaten her gün birçok belirsizliği kabul ediyorsunuz. Ne zaman bir caddenin karşısına geçseniz, bir arabanın direksiyonuna geçseniz ya da paket servis ya da restoranda yemek yeseniz, bir miktar belirsizliği kabul ediyorsunuz. Trafiğin duracağına, kaza yapmayacağınıza ve yediğiniz her şeyin güvende olduğuna güveniyorsunuz.
•  Bu koşullarda kötü bir şeyin olma ihtimali düşüktür, bu yüzden riski kabul edersiniz ve kesinliğe gerek duymadan yolunuza devam edersiniz. Eğer dindarsanız, muhtemelen inancınızın bir parçası olarak bazı şüpheleri ve belirsizlikleri de kabul edersiniz.

PEKİ BU DAVRANIŞLARA NASIL MEYDAN OKUYABİLİRİZ?

Belirsizliğin verdiği rahatsızlığı hafifletmek için kendinize aşağıdaki soruları sorarak benimsediğiniz davranışlara meydan okuyabilirsiniz:

• Kesinliğin avantajları nelerdir? Dezavantajları nelerdir? Hayat bir anda değişebilir ve beklenmedik olaylarla ve sürprizlerle doludur; ancak bu her zaman kötü bir şey değildir. Bir trafik kazası ya da ciddi bir tıbbi teşhis gibi her hoş olmayan sürprizin yanında, birdenbire iyi şeyler de olur; rüya gibi bir iş teklifi, sürpriz bir maaş zammı ya da eski bir arkadaştan gelen beklenmedik bir telefon görüşmesi. Fırsatlar genellikle beklenmedik durumlardan doğar ve yaşamdaki belirsizlikle yüzleşmek zorunda olmak aynı zamanda uyum sağlamayı öğrenmenize, zorlukların üstesinden gelmenize ve dayanıklılığınızı artırmanıza da yardımcı olabilir. Bir kişi olarak büyümenize yardımcı olabilir.

• Hayatta ne kadar kesinlikle emin olabilirsiniz? Ömür boyu bir işi olan, sağlık garantisi olan ya da yarının ne getireceğinden kesin olarak emin olan var mı? Endişelenme, mikro yönetim ve erteleme gibi davranışlar, bir durum üzerinde bir miktar kontrole sahip olduğunuz yanılsamasını sunar, ancak gerçekte neyi değiştirirler? Gerçek şu ki, olası her sonuca ne kadar plan yapıp hazırlanmaya çalışırsanız çalışın, hayat sizi şaşırtmanın bir yolunu bulacaktır. Kesinlik için çabalamanın gerçekte yaptığı tek şey endişe ve kaygıyı körüklemektir.

• Sırf sonuç belirsiz diye kötü şeylerin olacağını mı sanıyorsunuz? Yapma ihtimalleri nedir? Belirsizlikle karşı karşıya kaldığınızda, kötü bir şeyin olma ihtimalini abartmak ve böyle bir şey olursa başa çıkma yeteneğinizi küçümsemek kolaydır. Ancak bu riskli zamanlarda bile kötü bir şeyin olma ihtimali düşük olduğu göz önüne alındığında, bu küçük şansla yaşayıp bunun yerine daha olası sonuçlara odaklanmak mümkün mü? Arkadaşlarınıza ve ailenize belirli durumlarda belirsizlikle nasıl başa çıktıklarını sorun. Sen de aynısını yapabilir misin?

Kontrol etmek yerine kabul et

Mantıksız korkular ve endişeler hâkim olduğunda kötü bir şeyin olma olasılığını mantıklı ve doğru bir şekilde tartmak zor olabilir. Belirsizlik tetikleyicilerinizi tanımlayın. Çoğu belirsizlik, örneğin aşırı endişe veya karamsar bir bakış açısı nedeniyle kendiliğinden oluşma eğilimindedir. Kesinliğe ihtiyaç duyduğunuzu hissettiğinizde bunun farkına varın. Bir durum hakkında kaygılı ve korkulu hissetmeye başladığınızda ne olur diye endişelenmeye başladığınızda veya durumun gerçekte olduğundan çok daha kötü olduğunu hissettiğinizde dikkat edin. Kaygılı hissettiğinizi gösteren fiziksel ipuçlarını arayın. Boynunuzda veya omuzlarınızda gerginlik, nefes darlığı, baş ağrısının başlangıcı veya midenizde boşluk hissi fark edebilirsiniz. Bir dakikanızı ayırıp duraklayın ve güvence ya da garantiye ihtiyaç duyduğunuzu fark edin.

Kontrol edilemeyen üzerinde kontrol sahibi olmak için nafile çabalara girişmek yerine, belirsizliğin rahatsızlığını deneyimlemenize izin verin. Tüm duygular gibi, kendinize korku ve belirsizlik hissetmenize izin verirseniz, bunlar da eninde sonunda geçecektir. Şimdiki ana ve nefesinize odaklanın ve yaşadığınız belirsizliği hissetmenize ve gözlemlemenize izin verin. Biraz yavaş, derin nefes alın veya şimdiki zamana bağlı kalmanızı sağlayacak bir meditasyon yapmayı deneyin. Bir falcı olmadığınızı kabul ederek kafanızdan geçen “eğer”lere yanıt verin ne olacağını bilmiyorsunuz. Yapabileceğiniz tek şey, akışına bırakmak ve belirsizliği yaşamın bir parçası olarak kabul etmektir.

Belirsizliği kabul etmek, hayattaki bazı öngörülemeyen koşullar için bir planınızın olmaması gerektiği anlamına gelmez. Beklenmedik masraflara karşı bir miktar birikim yapmak, deprem veya kasırga riski taşıyan bir bölgede yaşıyorsanız bir hazırlık çantasını el altında bulundurmak veya siz veya sevdiğiniz biri hastalanırsa bir planınızın olması her zaman iyidir. Ancak olası her senaryoya hazırlanamazsınız. Hayat çok rastgele ve öngörülemezdir

Farkındalık yoluyla dikkatinizi bilinçli olarak şimdiye odaklamayı öğrenebilirsiniz. Düzenli uygulamayla farkındalık, gelecekteki endişelerle meşguliyetinizi şimdiki anın daha güçlü bir takdirine dönüştürmenize yardımcı olabilir; ayrıca zihninizi sakinleştirmenize, stresi hafifletmenize ve genel ruh halinizi iyileştirmenize yardımcı olabilir.

Sesli bir meditasyonu takip ederek veya bunu yürüyüş gibi bir egzersiz programına dahil ederek bir farkındalık uygulamasına başlayabilirsiniz. Şu ana odaklanmak için farkındalığı kullanmak azim gerektirebilir. Başlangıçta, odak noktanızın sürekli olarak gelecekteki korkularınıza ve endişelerinize kaydığını fark edebilirsiniz, ancak buna devam edin. Dikkatinizi şimdiki zamana odakladığınız her seferde, belirsizlikten kurtulmanıza yardımcı olabilecek yeni bir zihinsel alışkanlığı güçlendirmiş olursunuz.

STRES VE KAYGIYI YÖNETMEK İÇİN ÖNERİLER

Genel stres ve kaygı düzeyinizi azaltmak için adımlar atmak, olumsuz düşüncelerin aşağıya doğru gidişini durdurmanıza, iç huzuru bulmanıza ve yaşamınızdaki belirsizlikle daha iyi başa çıkmanıza yardımcı olabilir.

Harekete geçin. Egzersiz, doğal ve etkili bir stres giderici ve kaygı önleyici tedavidir. Bir farkındalık unsuru eklemeyi ve hareket ederken vücudunuzun nasıl hissettiğine odaklanmayı deneyin. Örneğin yürürken, koşarken veya dans ederken ayaklarınızın yere çarpma hissine, nefesinizin ritmine veya güneşin veya rüzgarın cildinizdeki hissine dikkat edin.

Rahatlamak için zaman ayırın. Meditasyon, yoga veya derin nefes egzersizleri gibi bir rahatlama tekniği seçin ve her gün düzenli uygulamaya zaman ayırmaya çalışın.

Bol bol uyuyun. Aşırı endişe ve belirsizlik uykunuzu bozabilir; tıpkı kaliteli uyku eksikliğinin kaygı ve stresi artırabilmesi gibi. Gündüz alışkanlıklarınızı geliştirmek ve yatmadan önce rahatlamak ve gevşemek için zaman ayırmak, geceleri daha iyi uyumanıza yardımcı olabilir.

Sağlıklı bir diyet yapın. Sağlıklı yemekler yemek, enerji seviyenizi korumanıza ve ruh hali değişimlerini önlemenize yardımcı olabilir. Şekerli ve işlenmiş gıdalardan kaçının ve genel ruh halinizi iyileştirmek için somon, ceviz, soya fasulyesi ve keten tohumu gibi daha fazla omega-3 yağı eklemeye çalışın.

---

©mümkün dergi

Yasal Uyarı: Yayınlanan köşe yazısı/haberin tüm hakları Yuka Ajans Yay. ve Org. Tic. Ltd. Şti.’ye aittir. Köşe yazısı/haberin tamamı ya da bir kısmı kaynak gösterilmesi ve/veya habere aktif link verilmesi halinde dahi kesinlikle kullanılamaz.
Ayrıntılar için lütfen tıklayınız.